Każdy z nas ma w sobie cechy wartościowe, ma je dlatego, by móc wykonać jakieś zadania. Często nie chcemy, aby dzieci wiedziały o swoich zdolnościach, ponieważ boimy się, że to poczucie sprawi, iż staną się zbyt pewne siebie, może aroganckie, nieposłuszne. Częściowo ten niepokój jest uzasadniony. Ale jednocześnie musimy mieć świadomość tego, że pozbywając poczucia dobrych stron narażamy  na tworzenie się osobowości trudnej, pełnej kompleksów, zbuntowanej lub uzależnionej. Nie jest możliwe wzrastanie bez porównywania się z innymi. Dziecko, które wie, że jest zdolne lepiej znosi niepowodzenie. Wewnętrzne poczucie własnej wartości wyzwala w ciele odczucia odprężenia i generuje wiele energii.

Osoby z poczuciem własnej wartości są:

• pewne siebie. Wymagają dużo od siebie i innych. Potrafią wyrażać i bronić swoich i  innych praw oraz potrzeb
• chętne do współpracy, skłonne do kompromisów, negocjacji, nie czują się zagrożone
• bardziej spokojne, opanowane, w trudnych sytuacjach lepiej sobie radzą
• zdecydowane, energiczne, pozytywnie podchodzą do obowiązków, potrafią osiągać cel
• optymistyczne i niezależne. Nie potrzebują ciągłej akceptacji innych
• lubią eksperymentować i doświadczać
• dbają o siebie, nie uzależniają się
• mają charyzmę. Potrafią wspierać inne osoby

Dzieci nie mają wysokiego poczucia własnej wartości, gdy:

• mają niezaspokojonych potrzeb: rodzice nie poświęcają im uwagi, nie troszczą się o nie, nie interesują się nimi, nie są odpowiednio odżywiane
• nie są im udzielanych wskazówek, rad, objaśnień, zasad w jaki sposób postępować, nie są  poinformowani o prawach, normach, przepisach, konsekwencjach
• są karane za coś, czego nie rozumieją
• są zbyt karane, kara jest nieadekwatna do czynu
• narzuca im się wzorce niemożliwe do naśladowania
• ignoruje się lub odrzuca ich uczucia
• ośmiesza się ich lub poniża
• nie liczy się z ich opiniami, spostrzeżeniami
• rodzice prezentują nadopiekuńczą postawę, wykazując, że dzieci są słabe, niegodne zaufania
• jeśli dorośli stosują przemoc

W/w sytuacje kształtują w dziecku poczucie niższej wartości, odczucie że jest gorsze. Pojawia się wtedy wewnętrzny niepokój, ociężałość cielesna, wewnętrzny chłód, napięcie, brak motywacji do osiągania sukcesów, niechęć do innych, wrogość, poczucie winy, nieufność, lęk.

Symptomy niskiego poczucia własnej wartości:

• nadmierna wrażliwość dziecka na krytykę lub porażkę. Dobrze czuje się, gdy jest chwalone, w centrum uwagi
• nadmierne dążenie do pozyskiwania przyjaciół-aby zdobyć uznanie może robić wszystko co inni od niego chcą, w klasie np. robi z siebie błazna
• przechwala się
• posiada wyolbrzymioną potrzebę zwrócenia na siebie uwagi (nawet za cenę otrzymywania nagan lub kar)
• terroryzowanie innych
• przyjmowanie roli ofiary

Jak budować poczucie własnej wartości u dzieci:

• dostrzegaj zachowania dobre i chwal je tak często, jak to jest możliwe
• mów często, że je lubisz, kochasz, że ma zdolności do…
• w czasie rozmowy patrz na nie, utrzymuj kontakt wzrokowy
• rozmawiaj z dzieckiem prostym, zrozumiałym językiem
• wysłuchuj tego co chce ci dziecko powiedzieć
• nie wyśmiewaj dziecka
• nie zawstydzaj go
• bądź wsparciem dla dziecka
• dyscyplinuj go, ale i nagradzaj
• ucz dziecko dbania o siebie i własne potrzeby z równoczesnym szanowaniem potrzeb innych osób
• pozwalaj na manifestowanie emocji, ucz radzenia sobie z nimi
• nie bój się korzystać z fachowej pomocy w przypadkach pojawiania się wątpliwości czy trudności.