Obecnie bardzo często w przestrzeni publicznej mówimy o wartościach. Co zatem kryje się pod tym pojęciem? Potoczne rozumienie wartości oznacza, że coś jest dla mnie ważne, jakieś idee, zasady wynikające z nich, autorytety uznane, coś do czego dążymy, coś czym kierujemy się w naszych wyborach. I często następuje zamieszanie w takim pojmowaniu wartości, bo to, co jest dla jednych ważne dla innych niekoniecznie. Pomieszanie tych pojęć jest na rękę tym, którzy postępują niewłaściwie w wymiarze etycznym czy moralnym. Dla nich wartościowe jest to, co służy realizacji ich egoistycznych potrzeb, często krzywdzących czy szkodzących innym osobom. Prawdziwymi wartościami są takie, których jakość nie zmienia się, a efektem jest poczucie zadowolenia i radości oraz głębsze zrozumienie swojego człowieczeństwa, godności z tym związanej. Wartością jest to, co służy rozwojowi duchowemu, co zbliża nas do Boga, co przejawia się w dobrym działaniu i myśleniu, co jest niezaprzeczalnie dobre. Wartością jest udzielenie pomocy potrzebującemu, pocieszenie, porada, kierowanie w dokonywaniu dobrych wyborów, a nie to, co wprowadza zamieszanie, zniesławia innych, powoduje utratę godności, nie takie działanie, które zło nazywa dobrym.
Każdy z nas posiada w sobie zdolności do odróżnienia tego co dobre od tego co złe. Kierując się nimi rozwijamy w sobie szlachetne myśli, uczucia, działania i w ten sposób wzmacniamy oraz pogłębiamy rozumienie wartości. Właściwe rozumienie ich wyzwala wewnętrzną siłę.
Czytaj więcej: Wychowanie w wartościach w roku szkolnym 2020/2021
Przyjaźń jest wyjątkową relacją między ludźmi. To nie tylko osobista sympatia, ale też otwarcie się na innego człowieka, na jego potrzeby, to chęć rozumienia go w każdej okoliczności życiowej. Opiera się na wzajemnym zaufaniu, solidarności i gotowości do bezwarunkowej pomocy. Prawdziwa przyjaźń wpływa na naszą osobowość pozytywnie. Daje nam możliwość do eliminowania uprzedzeń, nienawiści, nieczułości, zazdrości i działań egoistycznych. Mamy szansę wykazywać się postawą pełną empatii i zrozumienia.
„Przyjaciel to ktoś, kto nadal wierzy w ciebie, choć nikt inny nie wierzy, łącznie z tobą samym; słucha, chociaż słuchał tego już wiele razy; jest przy tobie, gdy ci się nie układa i nigdy nie mówi: a nie mówiłem?; pomaga ci pozbierać i skleić to, co stłukłeś” - Albert Camus
W tym miesiącu skupimy się na następujących tematach szczegółowych:
„Nie można być przyjacielem dla kogokolwiek, nie będąc przyjacielem dla siebie” - Eleonora Roosevelt
Zaprzyjaźnienie się z sobą wymaga akceptacji siebie samego. Każdy z nas ma różne tendencje, cechy, nawyki, które nie zawsze są dobre lub nie zawsze podobają się nam. Jednak świadomość ich posiadania jest punktem wyjścia do zmiany. Nasze ciało, umysł, zmysły możemy użyć w dobrym lub złym celu. Możliwość wyboru, to jest przywilej człowieka. Pokazujmy dzieciom, w jaki sposób dokonywać dobrych wyborów, ukazując ich konsekwencje.
Propozycje dla rodziców: wspólnie z dzieckiem zastanówmy się nad działaniami, które będą świadczyły o tym, że jestem przyjacielem dla siebie samego. Jeśli przygotowuję się do lekcji, to jestem przyjacielem; jeśli oglądam niewłaściwe filmy, to wpuszczam niedobre sceny, słowa do własnego umysłu i w rezultacie jestem dla siebie nieprzyjacielem. Być przyjacielem dla siebie to również akceptacja siebie jako uczennica lub uczeń.
Otwieram się na przyjaźń z innymi.
„Najlepszym przyjacielem jest ten, kto nie pytając o powód smutku, potrafi sprawić, że znów wraca radość” - Autor nieznany
„Prawdziwym przyjacielem jest ten, dzięki któremu staję się lepszy” - Jan Paweł II
„Życzliwe słowa przyjaciół mogą być krótkie i łatwe do wypowiedzenia, ale ich działanie jest naprawdę wielkie” - Matka Teresa
„Nieszczerość jest wrogiem każdej przyjaźni” - Św. Augustyn
„Egoizm jest trucizną przyjaźni”
Dobrze jest mieć takie osoby, z którymi możemy rozwijać relacje przyjacielskie. Jeśli dzieci widzą, że ich rodzice mają przyjaciół, w naturalny sposób uczą się przyjaznych postaw wobec innych ludzi.
Propozycje dla rodziców: Porozmawiam o tym, co wzmacnia przyjaźń, a co osłabia.
Przyjaźń Bogiem.
Z doświadczenia wiemy, że przyjaźnie pomiędzy ludźmi różnie kończą się, ale przyjaźń z Bogiem jest zawsze niezawodna. Jest swoista polisa na życie. Niezależnie na jakim poziomie jesteśmy, w jakim miejscu Bóg zawsze jest gotowy do przyjaźni z nami. Często człowiek nie jest chętny do tego typu relacji, przeszkadza mu własne ego.
Propozycje dla rodziców: porozmawiam z dzieckiem, co oznacza zaprzyjaźnić się z Bogiem. To nic innego jak zaufać Jemu, wsłuchiwać się w Jego głos, Jego słowa. Jeśli Jego słowa są dla nas drogowskazem, są ważne dla nas, wtedy okazujemy gotowość życia w przyjaźni z Bogiem.
Alicja Dzwonkowska
Optymizm jest wartością niezbędną dla utrzymania zdrowia psychicznego i fizycznego. Wśród nawału informacji, częściej negatywnych i rysujących katastroficzną wizję świata, należy uruchamiać wewnętrzną siłę w człowieku nakazującą myśleć z nadzieją o przyszłości, dostrzegać ukryte cele w zdarzeniach, inspirując się do sensownych i dobrych działań. Optymizmem możemy „zarazić” innych, otworzyć ich i ułatwić wspólne działania.
Synonimami optymizmu są: dobry nastrój, nadzieja, pogoda ducha, pozytywne myślenie, pozytywne nastawienie, radosne usposobienie, wiara w lepsze jutro, ufność, harmonia wewnętrzna, pogoda, zrównoważenie, zadowolenie, radość życia, wiara w przyszłość, afirmacja życia.
Pozytywne myślenie i optymizm to nie naiwne postrzeganie świata. Nie możemy bagatelizować otaczającej nas rzeczywistości, ale w jej ocenie kierować się zdrowym rozsądkiem. Optymizm to styl myślenia nakierowany na rozwiązanie pojawiających się problemów. To nadzieja, że rozwiązanie jest gdzieś może ukryte, skoro jest problem. Człowiek wierzący w Boga ma zaufanie i jest przeświadczony w Jego nieustającą opiekę.
Często ulegamy lękom, niepokojom, zmartwieniom pochodzącym z informacji dopływających do naszego umysłu. Jest to ograbianie siebie z siły wewnętrznej. Również nadmierne rozmyślanie nad przeszłością, traumatycznymi zdarzeniami, budzenie negatywnych emocji nie tylko nas nie uwalnia od nich, ale nie pozwala nam żyć teraźniejszością.
Dlatego tak ważne jest, aby nauczyć się dostrzegać dobro w każdym zdarzeniu, aby wierzyć, że wszystko potrafi ułożyć się dobrze.
A oto kilka inspirujących cytatów:
„Bierz od świata to, co ci daje, ale nie domagaj się tego, czego ci dać nie chce. Natomiast prosić zawsze możesz”
„Człowiek jest odpowiedzialny nie tylko za uczucia, jakie ma dla innych, ale i za te, które w innych budzi” - S. Wyszyński
„Optymistę spotyka w życiu tyle samo niepowodzeń i tragedii co pesymistę, ale optymista znosi to lepiej” - M. Seligman
„Po drugiej stronie chmur zawsze jest czyste niebo” - E. Schmitt
„Żadna noc nie może być aż tak czarna, żeby nigdzie nie można było odszukać choć jednej gwiazdy. Pustynia też nie może być aż tak beznadziejna, żeby nie można było odkryć oazy. Pogódź się z życiem, takim jakie ono jest. Zawsze gdzieś czeka jakaś mała radość. Istnieją kwiaty, które kwitną nawet w zimie” - P. Bosmans
„Odkąd Jezus pokonał śmierć, żaden optymizm nie jest w Kościele przesadą” - ks. J. Tischner
„Wstań, nie skupiaj się na swoich słabościach i wątpliwościach, żyj wyprostowany” - Jan Paweł II
„Pielęgnuj swoje marzenia, trzymaj się swoich ideałów. Maszeruj śmiało wg muzyki, którą Ty słyszysz. Wielkie biografie powstają z ruchu do przodu, a nie z oglądania się do tyłu” - Paulo Coelho
Bez względu na wszystko optymista pozytywnie patrzy w przyszłość:
„Bierz od świata to, co ci daje, ale nie domagaj się tego, czego ci dać nie chce. Natomiast prosić zawsze możesz”
„Człowiek jest odpowiedzialny nie tylko za uczucia, jakie ma dla innych, ale i za te, które w innych budzi” - S. Wyszyński
Alicja Dzwonkowska
Tematem grudniowym jest życzliwość. Okoliczności świąteczne powodują, że staje się on bardziej naturalnym i mamy wiele okazji, by wyrażać ją w słowach, myślach i działaniach. Czy jednak nasze życzenia są osadzone w prawdzie? Czy naśladujemy zwyczaje, nawyki bez zaangażowania serca i zrozumienia ich znaczenia, ich istoty. Bóg wciela się w postać człowieka, aby ludzie mogli okazać mu serce, aby przekazać fizycznie to, co jest najważniejsze dla ludzkości. Poprzez swoje życie, pokazuje nam, co jest najważniejsze, jakimi wartościami kierować się oraz to, że nigdy nie jesteśmy sami. Święta są świętem duchowym, co oznacza oczyszczenie serca z gniewu, żalu, złości, nienawiści, dumy, egoizmu, wrogości i pozwolenie, aby w nim pojawiła się miłość w jej różnych aspektach, życzliwość, współczucie, zrozumienie. Święta nie są okazją do picia i objadania się, lecz winny być krokiem w naszym rozwoju duchowym, wewnętrznym, bo tylko wtedy będą miały znaczenie.
Tematy szczegółowe:
Alicja Dzwonkowska
Koncentracja jest umiejętnością skupienia uwagi na określonym temacie, jest też uważnością w życiu codziennym Jest tym głębsza, im większe jest zainteresowanie daną sprawą lub czynnością. Koncentracja zapewnia sukcesy w uczeniu się i zrozumieniu niełatwych zagadnień. Wiąże się z szacunkiem i poważaniem i jest oznaką człowieka rozwijającego się. Dzięki uważności możemy odkrywać to, czego na pozór nie widać, możemy bardziej docenić to, co mamy, to co zostało stworzone przez Boga. Umiejętność skupiania się nie jest nam podarowana. Należy ją ćwiczyć codziennie.
„Brak kierunku, a nie brak czasu, to jest problem. Wszyscy mamy po dwadzieścia cztery godziny na dobę” - Zig Ziglar
„Skupienie jest kluczem do manifestowania swoich pragnień” - Stephen Richards
„Koncentracja jest sekretem siły” - R.W. Emerson
„Chodzi na skupieniu się na walce, a nie na strachu” - Robin Roberts
„Pasja jest energią. Poczuj moc, która pochodzi ze skoncentrowania się na tym, co nas ekscytuje” - Oprah Winfrey
„Nie możesz polegać na swoich oczach, kiedy twoja wyobraźnia jest nieostra” - Mark Twain
Często zdarza się, że chcemy skupić się na czymś lecz mamy z tym kłopoty. Zaczynamy bujać w obłokach, myśli uciekają. Aby pomoc sobie w koncentracji na zadaniu należy:
Uwaga jest nam potrzebna nie tylko do nauki, ale również do codziennego życia. Taka uważność nie tylko wzbogaca nasze życie, ale uczy metod i dostarcza narzędzi do skutecznego radzenia sobie ze stresem, obniża napięcie, daje dużo pozytywnych emocji, neutralizuje obawy i lęki.
Korzyści z koncentracji:
Koncentrację mogą utrudniać:
Co wzmacnia koncentrację?
Propozycje dla rodziców: eliminuję to, co może rozpraszać uwagę mojego dziecka podczas uczenia się. Porozumiewam się jasnymi komunikatami. Pokazuję, że można skupiać się tylko na jednym zadaniu w określonym czasie. Nauczę dziecko chociaż jednego sposobu eliminowania nadmiernego pobudzenia.
Alicja Dzwonkowska
W tym miesiącu skupimy się nad tematem pokoju w nas i wokół nas, nad naszymi emocjami i uczuciami, relacjami. Nie ma pokoju w nas, jesteśmy szarpani przez wykorzystywanie jednych przez drugich, bogatsi chcą być bardziej zamożni, chciwi są ciągle nienasyceni. Nie potrafimy opanowywać swoich emocji, często działamy pod ich wpływem komplikując relacje z innymi. Jesteśmy w niewoli złych nawyków, z których nie wiemy jak zrezygnować lub brakuje nam determinacji. To wszystko powoduje, że marzenie o życiu w spokoju oddala się. Niemniej warto choć na trochę zatrzymać się nad tą wartością.
A oto tematy do refleksji:
Alicja Dzwonkowska
Szczerość można określić jako prawdomówność. Jest to jednak zawężone rozumienie szczerości. Prawdomówność to aspekt jej przejawiania się. Niezmierzone piękno wewnętrzne posiada człowiek, który potrafi być szczery wobec samego siebie, wobec innych oraz w obliczu Boga. Szczerość obdarza nas spokojem i siłą, umożliwia wznoszenie się w rozwoju. Jest to uczciwość i życie w Prawdzie.
Wzorem poprzednich miesięcy zaczynamy od tematu dotyczącego naszej osobowości, uczuć, postaw poprzez analizę relacji z innymi ludźmi przechodzimy do Tego, który jest motorem i celem naszego istnienia czyli Boga.
Tematy związane ze szczerością:
Alicja Dzwonkowska
Mamy szczególny czas, w którym na pierwszym miejscu jest dbanie o kondycję fizyczna i psychiczną, dbanie o zdrowie. Jesteśmy niejako zmuszeni, aby postępować właściwe w tym obszarze. Ze zdrowiem nierozerwalnie łączy się kondycja psychiczna i duchowa. Pamiętając o tym, że Bóg ma siłę, aby zmienić to, czego człowiek ze swojej własnej woli nie potrafi, starajmy się nie zagubić kontaktu z Bogiem. Wykonujmy to, do czego jesteśmy zobowiązani, najlepiej jak potrafimy. Właściwe postępowanie rozumiane jako prawość daje nam nie tylko satysfakcję z siebie i z relacji z innymi, ale również z bycia człowiekiem związanym z Bogiem i słuchającym Jego.
Tematy szczegółowe:
„Zadaniem rodziców jest wychowywanie samych siebie oraz swoich dzieci do zrozumienia informacji i umiejętności wyboru przekazu, jakie one zawierają, bez poddawania się im, lecz w sposób niezależny i odpowiedzialny. Tam, gdzie zadanie to jest wykonane właściwie, środki informacji społecznej przestają być w życiu rodziny niebezpiecznym rywalem, który zastawia sidła na podstawowe zadania rodziny, a stanowią cenne okazje do rozsądnej konfrontacji z rzeczywistością i stają się pożytecznymi składnikami w procesie stopniowego dojrzewania ludzkiego, które jest niezbędne we wprowadzeniu młodzieży w życie społeczne” - Jan Paweł II (Rola komunikacji społecznej wobec zadań rodziny, „L`Obsservatore Romano” 1980, nr 1 (5), s.5)
„Wiadomo, że środki przekazu społecznego oddziałują na psychikę odbiorców tak pod względem uczuciowym i intelektualnym, jak moralnym, a nawet religijnym, zwłaszcza młodych. Mogą zatem mieć dobroczynny wpływ na życie i zwyczaje rodzin oraz na wychowanie dzieci, lecz jednocześnie kryją zasadzki i niebezpieczeństwa, których nie należy lekceważyć i mogą stać się nosicielami – czasem, zręcznie i systematycznie wmanewrowanymi, co niestety zdarza się w różnych krajach świata – ideologii rozkładających i zniekształcających poglądy na życie, rodzinę, religię, moralność, nieszanujących prawdziwej godności i przeznaczenia człowieka” Jan Paweł II (Adhortacje, t.1, Kraków 2006, s.194)
Dobre postępowanie w relacjach z innymi
Bycie w odpowiednich relacjach z otoczeniem oznacza, że nie wywyższamy się ani też nie obniżamy swojego znaczenia. Efektem jest właściwa komunikacja z osobami oraz lepsze samopoczucie. Gdyby wszyscy postępowali zgodnie z ustalonymi regułami, nie miałaby miejsce przemoc i walka, kłamstwo i manipulacja.
Propozycje dla rodziców: przedstawiam jasno swoje stanowisko i oczekiwania w sytuacjach konfliktowych. Spokojnie wysłuchuję argumentów czy usprawiedliwień dziecka. W przypadkach uzasadnionych dopilnuję, by dziecko poniosło konsekwencje.
Powinność wobec sumienia.
Sumienie jest głosem Boga w nas. Każdy je posiada, chociaż nie każdy dobrze je słyszy. Jest oczywiste, że jeśli coś używamy, to musimy o to dbać (np. samochód). Dotyczy to również sumienia.
W jaki sposób? Przede wszystkim powinno być czyste. Nie pozwólmy, aby emocje czy złe działania wobec innych zanieczyściły go. Zaniedbania czy błędne formowanie sumienia dotknie nas boleśnie w przyszłości.
„Całe prawo Boże – wypisane niegdyś na kamiennych tablicach, a równocześnie wpisane odwiecznie w sercach ludzkich. Tak, że i ci, co nie znają Dekalogu, znają jego istotną treść. Bóg głosi prawo moralne nie tylko słowami Przymierza – Starego Przymierza z góry Synaj i Chrystusowej Ewangelii – głosi je samą wewnętrzną prawdą tego rozumnego stworzenia, jakim jest człowiek. To Boże prawo moralne jest dane człowiekowi i równocześnie dla człowieka: dla jego dobra… Jeśli człowiek burzy ten fundament, szkodzi sobie: burzy ład życia i współżycia ludzkiego w każdym wymiarze…” - Jan Paweł II (Pielgrzymki do ojczyzny, Przemówienia, homilie, Kraków 2006, s.564-565)
Propozycje dla rodziców: zaobserwuję, czy moje dziecko nie usprawiedliwia swojego zachowania posługując się kłamstwem, niedopowiedzeniami czy niewłaściwym rozumieniem obowiązków.
„Wychowanie sumienia jest zadaniem całego życia .Od najmłodszych lat wprowadza ono dziecko w poznawanie i praktykowanie wewnętrznego prawa, rozpoznawanego przez sumienie. Roztropne wychowanie kształtuje cnoty; chroni lub uwalnia od strachu, egoizmu i pychy, fałszywego poczucia winy i dążeń do upodobania w sobie, zrodzonego z ludzkich słabości i win. Wychowanie sumienia zapewnia wolność i rodzi pokój serca” - KKK (1731-34, 1749-54, 1762-65)
Alicja Dzwonkowska
„Nie ma rzeczy, której nie można zdobyć wytrwałą pracą i pilnym staraniem” - Seneka
„Talent jest to kawałek szlachetnego, ale surowego metalu, dopiero pilna praca go obrobi i wartość mu wielką nadaje” - Ks. Stanisław Staszic
„Nigdy, nigdy, nigdy nie poddawaj się” - Winston Churchil
W maju zastanawiamy się nad tą wartością. Jest to również okres wytężonej pracy dla uczniów, którzy chcą mieć dobre oceny. Wytrwałość jest wartością przejawiającą się w cierpliwości, konsekwencji, determinacji, pracowitości, systematyczności, stanowczości, silnej woli, wierze i zaufaniu do siebie. Jest przeciwieństwem lenistwa, słomianego zapału i chaotyczności.
Wszyscy rodzice, którzy chcą dobrze wychować swoje dzieci wiedzą z własnego doświadczenia, jak wiele muszą mieć wytrwałości w swoich dążeniach i jak bardzo ważny jest wybór właściwego celu.
Proponujemy następujące tematy:
„Za każdy dar łaski bądź wdzięczny, a większego staniesz się godny, bo wdzięczność za otrzymane łaski jest modlitwą o nowe” - Św. S. Pelczar
„Doświadczenie pokazuje, że wdzięczność w dzieciach jest zapowiedzią szczęśliwej przyszłości” - Św. Jan Bosko
Wdzięczność jest wartością, która daje radość obu stronom tj osobie wyrażającej wdzięczność i przyjmującej. Osoba , która przyjmuje podziękowanie dostaje potwierdzenie swojego działania i jednocześnie zachętę do dalszego starania się. Osoba zaś dziękująca spłaca niejako pierwszą ratę długu wobec tego, co otrzymała.
Nie każdy dziękuje, nie każdy umie dziękować. Niektórzy uważają, że nie muszą, bo to im się należy np. dzieci nieraz tak twierdza zwracając się do rodziców, inni nie potrafią dziękować..
Wdzięczności uczymy się, jest niezbędna, aby wprowadzić ciepło i radość w relacje między ludźmi.
Alicja Dzwonkowska
Myśleć to, co prawdziwe, czuć to , co piękne i kochać to, co dobre. W tym cel rozumnego życia.